Bộ Công an cho rằng cần xem xét, bổ sung các quy định quản lý chặt chẽ số sê-ri vàng miếng, bắt buộc ghi nhận thông tin số sê-ri tại chứng từ trong các hoạt động, giao dịch vàng.

‘Giấy phép con’ sẽ được cấp trực tuyến, không phát sinh chi phí

Dự thảo Nghị định 24 nhằm quy định xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, cho phép các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng (TCTD) được sản xuất vàng miếng và tạo cơ chế cho phép nhập khẩu vàng để có nguồn vàng nguyên liệu.

Tuy nhiên, góp ý về vấn đề giấy phép, thủ tục tại dự thảo Nghị định 24, Bộ Công an cho rằng dự thảo nghị định đề cập nhiều hình thức giấy phép (Giấy phép sản xuất vàng miếng; Giấy phép xuất khẩu/nhập khẩu vàng miếng; Giấy phép xuất khẩu/nhập khẩu vàng nguyên liệu), nguy cơ xuất hiện cơ chế “giấy phép mẹ” tạo ra nhiều “giấy phép con” và cơ chế cấp quota hạn ngạch sản xuất vàng miếng/hạn ngạch nhập khẩu vàng nguyên liệu theo từng năm, từng lần.

Dự thảo nghị định cũng cho phép nhóm doanh nghiệp và ngân hàng thương mại đủ điều kiện về vốn điều lệ được cấp phép sản xuất vàng miếng và nhập khẩu vàng nguyên liệu, như 3 công ty (SJC, PNJ, DOJI), 4 ngân hàng thương mại nhà nước (Vietcombank, Vietinbank, Agribank, BIDV) và 4 ngân hàng thương mại cổ phần (VPBank, Techcombank, MB, ACB).

“Cơ chế ‘giấy phép con’ và cấp quota hạn ngạch có thể làm phát sinh tiêu cực trong quá trình cấp phép. Đồng thời, dễ dẫn đến nguy cơ tập trung độc quyền sản xuất vàng miếng, nhập khẩu và phân phối vàng nguyên liệu vào một nhóm đơn vị được cấp phép. Nếu thiếu cơ chế giám sát và hậu kiểm chặt chẽ, sẽ khó kiểm soát tình trạng vượt hạn mức hoặc mua bán giấy phép”, Bộ Công an nêu quan điểm.

Ngoài các hình thức giấy phép nêu trên, theo Bộ Công an, dự thảo nghị định vẫn quy định các giấy phép con như: Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ, Giấy phép tạm nhập vàng nguyên liệu để tái xuất sản phẩm… có thể làm tăng áp lực về thủ tục hành chính, tạo rào cản cho hoạt động kinh doanh vàng của doanh nghiệp.

Giải trình trước những ý kiến trên, đại diện ban soạn thảo – Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết sẽ xây dựng, điều chỉnh tổng hạn mức hàng năm đối với việc xuất khẩu, nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu trên cơ sở tình hình kinh tế vĩ mô và mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ; quy mô dự trữ ngoại hối nhà nước; tình hình thực hiện hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu vàng miếng, vàng nguyên liệu.

Qua báo cáo định kỳ, báo cáo của các doanh nghiệp, ngân hàng thương mại và kiểm tra chéo trên hệ thống hải quan, đối với trường hợp các đơn vị không nhập khẩu hết hạn mức đã được cấp, NHNN có thể điều chỉnh, thu hồi để phân bổ hạn mức còn lại cho các đơn vị khác có nhu cầu.

Theo NHNN, đây cũng là căn cứ để tính toán phân bổ, phân bổ lại, điều chỉnh hạn mức cho các năm/kỳ tiếp theo.

NHNN khẳng định, giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu từng lần theo phương thức dịch vụ công trực tuyến toàn trình, giúp tổ chức, cá nhân cắt giảm chi phí, tiết kiệm thời gian và nguồn lực, không làm tăng áp lực về thủ tục hành chính, không tạo rào cản cho hoạt động kinh doanh vàng của doanh nghiệp.

Quản lý sê-ri vàng miếng trên từng chứng từ giao dịch

Về thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia hoặc Sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế, dự thảo nghị định không đề cập đến nguồn lực vàng trong dân và lộ trình thành lập, vì vậy Bộ Công an kiến nghị NHNN xem xét, bổ sung nhằm tạo tiền đề pháp lý cho lộ trình thực hiện sau này.

NHNN cho biết sẽ tập trung nghiên cứu một số giải pháp để sớm áp dụng theo lộ trình, trong đó nghiên cứu kỹ lưỡng, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để đề xuất triển khai thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia; hoặc cho phép đưa vàng vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa; hoặc lập Sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

“Đây là những nội dung phức tạp cần có thời gian nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng trên cơ sở phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành (Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Tư pháp, Bộ Công an). Nội dung này sẽ được thực hiện theo lộ trình riêng, không thuộc phạm vi điều chỉnh của nghị định này”, NHNN trả lời.

Cũng theo Bộ Công an, quy định liên quan đến kinh doanh, sản xuất vàng miếng trong dự thảo chưa có quy định cụ thể về việc quản lý số sê-ri vàng miếng (với vàng sản xuất mới, vàng miếng móp méo được gia công lại, trong các giao dịch mua/bán, vàng miếng chuyển thành nguyên liệu… ).

Việc ghi nhận bắt buộc thông tin về số sê-ri vàng miếng tại chứng từ trong các giao dịch sẽ giúp hạn chế các rủi ro trong hoạt động kinh doanh vàng, xác minh tính hợp pháp và nguồn gốc vàng giao dịch, giúp việc quản lý và kiểm soát hoạt động kinh doanh vàng chặt chẽ và an toàn hơn, đồng thời đảm bảo quyền lợi khách hàng.

Vì vậy, Bộ Công an cho rằng cần xem xét, bổ sung các quy định quản lý chặt chẽ số sê-ri vàng miếng, bắt buộc ghi nhận thông tin số sê-ri tại chứng từ trong các hoạt động, giao dịch trên.

Phản hồi ý kiến này, NHNN cho hay sẽ phối hợp với Bộ Tài chính hướng dẫn việc ghi nhận thông tin số sê-ri tại chứng từ giao dịch.

Nhằm tăng tính minh bạch trong giao dịch mua bán vàng

Trong dự thảo nghị định mới vừa được đưa ra lấy ý kiến góp ý, Ngân hàng Nhà nước đề xuất việc thanh toán mua, bán vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trong ngày trở lên của một khách hàng phải được thực hiện thông qua tài khoản thanh toán của khách hàng và tài khoản thanh toán của doanh nghiệp kinh doanh vàng mở tại ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Việc này nhằm đảm bảo yêu cầu về xác thực thông tin khách hàng nhưng không tạo thêm nghĩa vụ của khách hàng. Quy định này cũng nhằm tăng tính công khai, minh bạch trong giao dịch mua, bán vàng. Đồng thời, việc quy định rõ giá trị mua, bán vàng từ 20 triệu đồng/ngày trở lên của một khách hàng để tránh tình trạng “lách luật” qua việc chia nhỏ các giao dịch (dưới 20 triệu đồng).

Xóa bỏ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất, nhập khẩu vàng

Cũng theo Ngân hàng Nhà nước, sau 14 năm áp dụng Nghị định 24, nhiều quy định không còn phù hợp với tình hình thực tiễn. Do đó, một trong những nội dung quan trọng được thị trường vàng quan tâm mà cơ quan này đề xuất Chính phủ sửa đổi là xóa bỏ quy định Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.

Về cơ sở của đề xuất này, Ngân hàng Nhà nước thông tin rằng bám sát chủ trương, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Thông báo số 211 về quản lý nhà nước đối với thị trường vàng.

Việc quy định Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng nhằm đưa thị trường vàng vận động phù hợp với các nguyên tắc của thị trường, có sự quản lý của Nhà nước.

Quan điểm là xóa bỏ cơ chế độc quyền nhà nước về sản xuất vàng miếng một cách có kiểm soát trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng. Đồng thời, mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát để tăng cung vàng; bảo đảm nguyên tắc tôn trọng quyền sở hữu, quyền tài sản, quyền tự do kinh doanh của người dân và doanh nghiệp; bảo đảm sự minh bạch trên thị trường.

Nên trong dự thảo nghị định mới, Ngân hàng Nhà nước cũng kiến nghị hoạt động sản xuất vàng miếng; kinh doanh mua, bán vàng miếng phải được Ngân hàng Nhà nước cấp giấy phép.

Ngân hàng Nhà nước cho rằng do sản xuất vàng miếng là hoạt động kinh doanh có điều kiện. Việc sửa đổi, bổ sung này là nhằm phù hợp với mục tiêu chuyển từ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng sang cơ chế cấp phép hoạt động sản xuất vàng miếng.

Về quy định xuất, nhập khẩu vàng nguyên liệu, Ngân hàng Nhà nước cũng đề nghị cấp hạn mức hằng năm và giấy phép từng lần cho doanh nghiệp, ngân hàng thương mại để xuất khẩu, nhập khẩu vàng miếng. Hạn mức được cấp hằng năm và giấy phép từng lần cho doanh nghiệp, ngân hàng thương mại để nhập khẩu vàng nguyên liệu.

“Việc bổ sung đề nghị này nhằm thống nhất quy định xóa bỏ cơ chế độc quyền xuất, nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng một cách có kiểm soát trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý thông qua việc cấp hạn mức, giấy phép” – Ngân hàng Nhà nước lý giải.