Từ ngày 1.1.2026, việc tính tiền đền bù khi Nhà nước thu hồi đất có thể sẽ trải qua những biến động đáng kể do áp dụng bảng giá đất mới, vốn được xây dựng để tiệm cận với giá thị trường. Luật Đất đai 2024 và Nghị định 151/2025/NĐ-CP đã đặt ra các quy định mới, theo đó, UBND cấp tỉnh sẽ tiến hành xây dựng và quyết định bảng giá đất lần đầu, dự kiến áp dụng từ ngày 1.1.2026.

Hằng năm, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm quyết định điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung bảng giá đất để công bố và áp dụng từ ngày 1.1 của năm tiếp theo. Bảng giá đất sẽ được xây dựng theo khu vực, vị trí và được UBND tỉnh công bố và áp dụng từ ngày 1.1.2026. Quá trình điều chỉnh bảng giá đất nhằm mục đích tiệm cận với giá đất thị trường, mà trong đó, giá đền bù đất được tính theo giá đất cụ thể.

Tiền đền bù khi thu hồi đất sẽ được tính dựa trên giá đất cụ thể. Theo quy định tại khoản 3 Điều 159 Luật Đất đai 2024, giá đất cụ thể được xác định bằng phương pháp hệ số điều chỉnh giá đất được tính như sau: Giá đất của thửa đất cần định giá (1m2) = giá đất trong bảng giá đất của thửa đất cần định giá x hệ số điều chỉnh giá đất.

Các yếu tố ảnh hưởng đến giá đất được quy định tại Điều 8 Nghị định 71/2024/NĐ-CP bao gồm vị trí, địa điểm của thửa đất, khu đất; điều kiện về giao thông, cấp thoát nước, cấp điện; diện tích, kích thước, hình thể của thửa đất, khu đất; các yếu tố liên quan đến quy hoạch xây dựng; hiện trạng môi trường, an ninh; thời hạn sử dụng đất và các yếu tố khác ảnh hưởng đến giá đất phù hợp với điều kiện thực tế, truyền thống văn hóa, phong tục tập quán của địa phương.

Do đó, từ ngày 1.1.2026, với việc áp dụng giá đất thị trường vào bảng giá đất sẽ ảnh hưởng đến giá đền bù đất. Giá đền bù có thể sẽ cao hơn so với hiện nay, trừ trường hợp bồi thường bằng việc cho thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê thì giá đất tính tiền thuê đất sẽ là giá đất cụ thể do UBND cấp có thẩm quyền quyết định ngay tại thời điểm phê duyệt.

TPHCM sẽ thu hồi hơn 110 ha đất và giải tỏa 61 hộ dân với kinh phí bồi thường, giải phóng mặt bằng lên đến hơn 2.100 tỉ đồng để thực hiện dự án đoạn đường sắt cao tốc Bắc – Nam đi qua thành phố. Thông tin này được Sở Nông nghiệp và Môi trường TPHCM công bố trong bối cảnh dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam đang được triển khai.

Đoạn đường sắt cao tốc Bắc – Nam đi qua địa phận thành phố có chiều dài khoảng 17 km, với hai điểm nhấn chính là ga Thủ Thiêm (rộng hơn 17 ha) và Depot Long Trường (hơn 60 ha). Tuyến đường sắt cao tốc này sẽ chạy song song với tuyến cao tốc TPHCM – Long Thành – Dầu Giây, đi qua nút giao thông An Phú trên trục Mai Chí Thọ, trước khi rẽ vào ga Thủ Thiêm – điểm cuối cùng trong hành trình dài hơn 1.500 km từ Hà Nội.

Dự án sẽ thu hồi khoảng 110,6 ha đất, bao gồm 20,7 ha đất trồng cây lâu năm, 0,86 ha đất ở đô thị và phần còn lại là đất thuộc các mục đích sử dụng khác. Đáng chú ý, 61 hộ dân nằm trong phạm vi dự án sẽ phải di dời để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng. Tổng chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng được ước tính hơn 2.100 tỉ đồng.

Ông Võ Trung Trực – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TPHCM cho biết, thành phố đã giao các đơn vị chuyên môn tiến hành rà soát và xây dựng kế hoạch chuẩn bị mặt bằng, nhằm sẵn sàng phối hợp triển khai đồng bộ với các tỉnh thành khác có tuyến đi qua. Tuy nhiên, việc triển khai cụ thể vẫn còn chờ Ban Quản lý dự án đường sắt (Bộ Xây dựng) bàn giao ranh mốc để làm cơ sở kiểm đếm, đo đạc, chi trả bồi thường và tổ chức tái định cư.

Trước đó, Chủ tịch UBND TPHCM đã chỉ đạo Sở Tài chính phối hợp các đơn vị liên quan đề xuất phương án giao chủ đầu tư, lập và thẩm định dự án bồi thường cho đoạn tuyến đường sắt đi qua thành phố. Đồng thời, Sở Tài chính cũng được giao nhiệm vụ tham mưu bố trí nguồn vốn để triển khai. UBND TPHCM cũng yêu cầu Sở Xây dựng rà soát lại ranh tuyến dự án, tránh chồng lấn với các quy hoạch khác, đồng thời nghiên cứu tích hợp mô hình đô thị phát triển theo định hướng giao thông công cộng (TOD) tại hai khu vực trọng điểm là ga Thủ Thiêm và Depot Long Trường.

Tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam có tổng chiều dài khoảng 1.541 km, xuất phát từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) và kết thúc tại ga Thủ Thiêm (TPHCM). Dự án sử dụng khổ ray đôi 1.435 mm, tốc độ thiết kế lên đến 350 km/h, với 23 ga hành khách và 5 ga hàng hóa. Tổng mức đầu tư sơ bộ toàn tuyến khoảng 1,7 triệu tỉ đồng (tương đương 67 tỉ USD), sử dụng nguồn vốn đầu tư công kết hợp các nguồn vốn hợp pháp khác. Dự kiến, toàn tuyến sẽ hoàn thành vào năm 2035.

Thông tin dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam sẽ được cập nhật liên tục trên các kênh truyền thông chính thức.

LuatDatdai2024, có hiệu lực từ ngày 1/7, đã thể hiện tinh thần cải cách, đưa giá đất sát thị trường hơn, bảo đảm quyền lợi người bị thu hồi đất. Tuy nhiên, Luật Đất đai 2024 cũng đang lộ ra nhiều bất cập ảnh hưởng đến người dân, doanh nghiệp. Để tháo gỡ vướng mắc, nhiệm vụ cấp bách là nghiên cứu, sửa đổi để phát huy tối đa hiệu quả đất đai, sớm trình Ban Chấp hành Trung ương cho ý kiến.

Một trong những điểm bất cập là bảng giá đất mới đã tăng cao, khiến người dân phải ‘gánh’ khoản tài chính lớn khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Tại TP.HCM, nhiều xã, phường có giá đất tăng mạnh, cao gấp hàng chục lần so với bảng giá đất cũ. Điều này khiến không ít người dân phải tạm ngưng chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp lên đất thổ cư.

Lãnh đạo một tập đoàn bất động sản tại TP.HCM cho biết bảng giá đất tăng cao là một vấn đề lớn khi thực thi luật mới. Điều này khiến cho cả người dân có nhu cầu chuyển đổi mục đích sử dụng đất lẫn doanh nghiệp cũng gặp khó bởi mọi chi phí liên quan đến đất đai đều tính vào giá nhà.

Ông Đặng Hồng Anh, chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, cho rằng sự chậm trễ trong tính tiền sử dụng đất không liên quan đến năng lực tài chính hay ý chí của doanh nghiệp, mà là do thủ tục hành chính kéo dài. ‘Đối với các trường hợp doanh nghiệp bị ảnh hưởng do việc chậm trễ trong công tác định giá và tính tiền sử dụng đất của cơ quan chức năng, khoản thu bổ sung này cần được hủy bỏ hoàn toàn. Tuy nhiên để bỏ khoản thu bổ sung này, bên cạnh sửa đổi trong nghị định 103, cần thiết điều chỉnh trong Luật Đất đai bởi nội dung này quy định trong điều 257 của luật’, ông Anh đề xuất.

GS.TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho rằng Luật Đất đai 2024 chưa thể hiện hết tinh thần nghị quyết 18, đặc biệt chính sách tài chính đất đai quá mờ nhạt. ‘Sửa Luật Đất đai vừa rồi được thực hiện rất công phu, mất nhiều thời gian nhưng còn nhiều điểm không phù hợp với nghị quyết 18 của Trung ương. Dường như luật chỉ ‘lướt qua’ nghị quyết nhưng chưa phản ánh đúng tinh thần, bản chất nghị quyết. Nội dung nghị quyết đặt ra các định hướng chính sách rất đúng nhưng Luật Đất đai 2024 lại chưa thể hiện được’, ông Võ khẳng định.

Chính phủ vừa qua đã chỉ ra 4 vướng mắc chính trong chính sách, pháp luật về đất đai. Đó là chính sách, pháp luật về đất đai chưa phù hợp với chủ trương tổ chức lại chính quyền địa phương hai cấp, chưa đáp ứng được đầy đủ yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới; chính sách thu hồi đất vẫn phân biệt giữa dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư công và dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư tư; chính sách đổi mới về tài chính đất đai theo tinh thần nghị quyết số 18 chưa được thể chế hóa đầy đủ.

LuatDatdai2024 ghi nhận nhiều hiệu ứng tích cực. Tại TP.HCM, một trong những điểm sáng khi thi hành Luật Đất đai 2024 là khâu định giá đất được khơi thông, doanh nghiệp hoàn thành nghĩa vụ tài chính để dự án được triển khai và người dân cũng được cấp sổ hồng. Thống kê từ Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM cho thấy trong sáu tháng đầu năm 2025, tổng nguồn thu ngân sách ước đạt hơn 65.319 tỉ đồng.