Mùa hè năm nay đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể trong dòng phim chiếu rạp tại Việt Nam. Không chỉ có sự phát triển mạnh mẽ của phim Việt, cạnh tranh ngang ngửa với phim nhập khẩu, mà còn là sự kiện lần đầu tiên có tới hai phim hoạt hình Việt ra rạp.

Hai bộ phim hoạt hình Việt Nam, ‘Dế Mèn – Cuộc phiêu lưu tới xóm lầy lội’ và ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’, đã ra mắt gần như đồng thời vào dịp học sinh bắt đầu nghỉ hè. Nhà thơ, nhà phê bình Phong Việt cho rằng, đây là điểm đặc biệt rất lớn của mùa phim rạp hè năm nay. Trước hết, đó là một tín hiệu vui và tích cực, đồng thời là một cú hích cho thị trường phim hoạt hình. Vì trong ngành, ai cũng hiểu làm phim hoạt hình là khó nhất – thể loại lấy đi rất nhiều thời gian công sức cũng như năng lượng sáng tạo của nhà làm phim.

‘Dế Mèn – Cuộc phiêu lưu tới xóm lầy lội’ được chuyển thể trên tinh thần của tác phẩm văn học nổi tiếng ‘Dế Mèn phiêu lưu ký’ của nhà văn Tô Hoài, nhưng đã được ê-kip sáng tạo thổi vào hơi thở hiện đại để phù hợp với thị hiếu khán giả ngày nay, đặc biệt là thế hệ trẻ. Phim được sản xuất hoàn toàn bởi ê-kíp Việt Nam, với công nghệ hoạt hình 3D hiện đại, thiết kế nhân vật sống động, màu sắc bắt mắt, cảnh quan phong phú.

Trong khi đó, ‘Trạng Quỳnh thời nhí nhố: Truyền thuyết Kim Ngưu’ là dự án hoạt hình 3D đầu tiên được công chiếu trên màn ảnh rộng Việt Nam. Phim do đạo diễn-NSƯT Trịnh Lâm Tùng cùng đội ngũ cộng sự thực hiện với thời lượng dài 90 phút. Bộ phim thuộc thể loại phiêu lưu, kỳ ảo, hài hước, xoay quanh cuộc phiêu lưu đầy nhí nhố của Trạng Quỳnh cùng nhóm bạn trên hành trình thực hiện mục tiêu riêng của mỗi người và giải cứu thế giới.

Tuy nhiên, con đường ngoài rạp của hai bộ phim lại hoàn toàn khác nhau. ‘Dế Mèn – Cuộc phiêu lưu tới xóm lầy lội’ được truyền thông, quảng bá khá bài bản, với hình ảnh, clip, các đoạn trích được đăng tải khá nhiều trên các mạng xã hội, thu hút khá nhiều sự tò mò và quan tâm của khán giả. Sau gần hai tháng ra rạp, chú dế đã đem về cho ê-kíp sản xuất 21,1 tỷ đồng, một con số đáng kể đối với một bộ phim hoạt hình trong nước.

Còn ‘Trạng Quỳnh thời nhí nhố: Truyền thuyết Kim Ngưu’ lại không được may mắn như vậy. Đạo diễn, NSƯT Trịnh Lâm Tùng là người vô cùng tâm huyết với mảng hoạt hình. Nhưng anh cũng chỉ có thể tập trung vào làm nghề thôi chứ không thể kiêm nhiệm cả việc quảng bá, truyền thông cho bộ phim. Kết quả là, phim chỉ trụ rạp được vỏn vẹn một tháng, không tiếp cận được số đông khán giả, và doanh thu chỉ hơn 3,2 tỷ đồng.

Nhà thơ, nhà phê bình Phong Việt cho rằng, đây là điều rất đáng tiếc, bởi vì theo đánh giá của anh, phim này có phần còn nhỉnh hơn so với ‘Dế Mèn’ nhưng phim lại không có được mức doanh thu như kỳ vọng. ‘Ở đây, chúng ta phải phân định rõ ràng rằng, một bộ phim có doanh thu tốt thì không hẳn đã là một phim hay, và một bộ phim hay, chưa chắc đã thành công trong doanh thu ngoài rạp’ – Nhà phê bình Phong Việt phân tích.

Với ê-kíp của phim Trạng Quỳnh, nhà phê bình Phong Việt cho rằng, có thể sẽ buồn, hụt hẫng vì mức doanh thu không như kỳ vọng, nhưng trong điện ảnh, đường dài mới biết ngựa hay. ‘Một cú ngã ngựa của Trạng Quỳnh về doanh thu chưa thể nói lên được điều gì, nhưng tôi tin rằng với tâm huyết của Trịnh Lâm Tùng, của ê-kíp và nhà sản xuất đứng sau bộ phim, một ngày nào đó họ sẽ tạo ra được bộ phim vừa có chất lượng tốt, vừa có doanh thu cao mà vẫn đĩnh đạc bước ra thế giới, như những bộ phim khác’ – nhà phê bình Phong Việt khẳng định.

Khán giả và gu phim rạp luôn luôn là điều khó đoán. Ngay cả những bộ phim liên tục thắng to doanh thu phòng vé của Trấn Thành, Lý Hải cũng minh chứng điều này. Nhưng ‘đường dài mới biết ngựa hay’ như nhà phê bình Phong Việt chia sẻ, việc hoạt hình Việt có đến 2 phim tự tin ra rạp năm nay đã là những viên gạch đầu tiên xây nền móng cho sự tự tin và bản lĩnh của nhà làm phim hoạt hình trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt đầy khó khăn này, nhất là những nhà làm phim tâm huyết với nghề và đặt chất lượng nghệ thuật lên hàng đầu.

Phim hoạt hình chiếu rạp của Việt Nam đang ngày càng khẳng định vị thế của mình trên thị trường điện ảnh nội địa. Mùa phim hè năm nay, hai bộ phim hoạt hình chiếu rạp đã ra mắt khán giả, trong đó có bộ phim ‘Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm lầy lội’ và ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’. Đặc biệt, ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ của đạo diễn Trịnh Lâm Tùng đã mang lại niềm hy vọng cho phim hoạt hình chiếu rạp của Việt Nam với chất lượng vượt trội.

Bộ phim ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ được phát triển từ series hoạt hình ‘Trạng Quỳnh thời nhí nhố’ từng gây chú ý trên YouTube. Đây là phim hoạt hình chiếu rạp thương mại đầu tiên của Việt Nam khai thác đề tài văn hóa dân gian. Các nhân vật trong phim được lấy cảm hứng từ những hình tượng truyền kỳ trong dân gian Việt Nam xưa như: Trạng Quỳnh, Thần Kim Ngưu… Kịch bản phim được phát triển với sự kết hợp và làm mới hai câu chuyện dân gian nổi tiếng: Huyền tích Trâu vàng ở Hồ Tây (Hà Nội) và thần tích tại chùa Kim Ngưu (Bắc Ninh) cùng truyền thuyết về Lạc Long Quân, Âu Cơ và các trận chiến tiêu diệt quái yêu… trong tác phẩm Lĩnh Nam chích quái. Đạo diễn Trịnh Lâm Tùng đã thể hiện tư duy của mình trong việc xây dựng một hệ thống thần thoại Việt mang tính thống nhất và có chiều sâu.

Bộ phim không chỉ gìn giữ mà còn làm sống lại tinh thần dân gian Việt trong một hình thái mới: huyền bí, sử thi và đầy cảm xúc thông qua câu chuyện truyền thuyết được kể lại bằng ngôn ngữ điện ảnh hiện đại, đầy mới mẻ. ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ tái hiện bối cảnh làng quê đậm chất Bắc Bộ như cây đa, bến nước, ao sen, sân đình…. Đạo diễn Trịnh Lâm Tùng đã gửi gắm thông điệp niềm tin tạo nên sức mạnh, chỉ cần giữ được lòng tin, lòng biết ơn, cái thiện sẽ luôn chiến thắng. Bộ phim ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ không chỉ là bước tiến về mặt kỹ thuật 3D mà còn là sự khẳng định: văn hóa dân gian Việt chính là kho báu để hoạt hình Việt Nam tìm được bản sắc riêng, chạm đến trái tim khán giả trẻ bằng tinh thần dân tộc và sáng tạo hiện đại.

Đặc biệt, lần đầu tiên Cửu vĩ hồ xuất hiện trong phim Việt. Truyền thuyết về Thần Kim Ngưu và Cửu vĩ hồ là một sáng tạo mang màu sắc huyền sử của kịch bản. Cửu vĩ hồ trong phim mang nhiều chất liệu từ các loài cáo bản địa. Tạo hình và chuyển động animation theo lối hoạt họa truyền thống 2D cắt giấy, kết hợp hoa văn gốm cổ, họa tiết sóng nước Đông Dương cùng nhiều hoạ tiết từ những hiện vật cổ xưa của dân tộc Việt Nam.

PGS,TS Bùi Hoài Sơn đã đồng hành cùng bộ phim ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’ trong vai trò Đại sứ Hoạt hình. Ông đã nhấn mạnh rằng việc khai thác chiều sâu văn hóa Việt sẽ là một trong bốn trụ cột quan trọng mà các nhà làm phim và doanh nghiệp sản xuất phim hoạt hình cần chú trọng trong thời gian tới. Văn hóa chính là nguồn tư liệu đắt giá giúp hoạt hình Việt Nam có được một bản sắc riêng trên thị trường hoạt hình của thế giới.