Thói quen kiểm tra điện thoại ngay sau khi thức dậy đang trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của nhiều người. Tuy nhiên, hành động này có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến não bộ và tinh thần của chúng ta. Khi não bộ vẫn chưa hoàn toàn tỉnh hẳn, việc tiếp nhận hàng loạt thông tin dồn dập từ mạng xã hội, tin tức hay công việc có thể dẫn đến căng thẳng, khó tập trung và mệt mỏi kéo dài.

Ngay sau khi thức dậy, não bộ con người vẫn đang trong trạng thái “sóng alpha”, một khoảng thời gian chuyển tiếp giữa ngủ và tỉnh, khi tâm trí thư giãn, dễ sáng tạo và ít bị phân tán. Đây vốn là thời điểm vàng để suy nghĩ tích cực hoặc nuôi dưỡng những ý tưởng mới. Tuy nhiên, khi ta vội vàng cầm điện thoại, não lập tức bị đẩy vào tình trạng cảnh giác cao độ, khiến chúng ta cảm thấy căng thẳng và không thoải mái.

Mạng xã hội mang lại cảm giác được kết nối nhưng cũng nhanh chóng hút cạn sự tập trung và năng lượng tinh thần của chúng ta. Việc lướt điện thoại buổi sáng vô tình thiết lập cho não một cơ chế “tìm kiếm phần thưởng”, nơi ta liên tục truy cầu cảm giác vui vẻ từ những video, tin hot hay tương tác ảo. Hậu quả là trong phần còn lại của ngày, bộ não khó duy trì được sự tập trung bền vững, dễ bị xao nhãng và mất kiên nhẫn.

Một nghiên cứu của National Sleep Foundation vào năm 2021 cho thấy việc dùng thiết bị điện tử vào đầu và cuối ngày còn ảnh hưởng tới chất lượng giấc ngủ, khiến cơ thể rối loạn nhịp sinh học, khó ngủ sâu và dễ mệt mỏi hơn vào hôm sau. Điều này có thể dẫn đến một vòng tròn luẩn quẩn, nơi chúng ta cảm thấy mệt mỏi và không thoải mái, và sau đó lại tiếp tục sử dụng điện thoại để cố gắng tỉnh táo.

Không chỉ gây căng thẳng, mạng xã hội còn là “bẫy” tâm lý khiến người dùng dễ rơi vào cảm giác tự ti, chán nản khi thấy người khác khoe khoang cuộc sống hoàn hảo, thành công rực rỡ. Đặc biệt là vào buổi sáng, những hình ảnh này càng dễ gây tổn thương ngầm và ảnh hưởng đến tâm trạng của chúng ta.

Muốn khỏe mạnh hơn, hãy để điện thoại “ngủ thêm”. Thay vì vội vàng lướt điện thoại, hãy bắt đầu ngày mới bằng một hoạt động nhẹ nhàng: Vươn vai, uống nước, tập vài động tác yoga, thiền hoặc đơn giản là ngồi yên vài phút để hít thở sâu. Việc viết ra mục tiêu trong ngày hoặc dành một chút thời gian để suy nghĩ tích cực cũng giúp thiết lập tinh thần vững vàng và chuẩn bị cho một ngày mới.

Chuyên gia Nicole Venola nhấn mạnh: Những phút đầu ngày là thời điểm quý giá để nuôi dưỡng sức khỏe tâm trí. Chỉ cần thay đổi một thói quen nhỏ, không cầm điện thoại ngay khi vừa tỉnh dậy, bạn đã giúp não bộ có cơ hội nghỉ ngơi đúng cách và chuẩn bị tốt hơn cho mọi thử thách trong ngày. Điều này có thể giúp chúng ta cảm thấy thoải mái hơn, tập trung hơn và sẵn sàng đối mặt với những thách thức của ngày mới.

Hội chứng Kleine-Levin, một tình trạng thần kinh hiếm gặp, đã thu hút sự quan tâm của cộng đồng y học quốc tế do những biểu hiện phức tạp và ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Còn được biết đến với tên gọi hội chứng nàng ngủ hoặc hội chứng ngủ gia đình, tình trạng này gây ra các giai đoạn ngủ dài bất thường, kéo dài từ 16 đến 20 giờ mỗi ngày.

Tính đến nay, chỉ có khoảng 500 trường hợp được báo cáo trên các tạp chí y học, cho thấy sự hiếm gặp của tình trạng này. Hội chứng Kleine-Levin ảnh hưởng đến một đến năm người trên một triệu dân, với tỷ lệ mắc cao hơn ở người Do Thái Ashkenazi. Mặc dù 70% người mắc hội chứng này là nam giới, nhưng tình trạng này có thể ảnh hưởng đến cả hai giới. Các triệu chứng thường xuất hiện ở giai đoạn vị thành niên sớm và kéo dài trung bình 14 năm.

Các chuyên gia y tế phân loại hội chứng Kleine-Levin thuộc nhóm rối loạn quá mức ngủ, cùng với chứng ngủ gật. Một đợt bùng phát của hội chứng này được định nghĩa là các triệu chứng kéo dài ít nhất hai ngày, trung bình kéo dài khoảng 10 ngày nhưng có thể kéo dài hàng tuần. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân có thể ngủ liên tục tới 70 ngày.

Trong các đợt bùng phát, người bệnh thường trải qua tình trạng đói dữ dội, ảo giác và ham muốn tình dục cao. Các triệu chứng khác bao gồm buồn drowsiness cực độ, tăng cảm giác thèm ăn, tăng cân, thay đổi hành vi, lo lắng hoặc trầm cảm và mất trí nhớ. Đợt bùng phát có thể xảy ra đột ngột, làm tăng nguy cơ chấn thương nếu bệnh nhân vận hành xe cơ giới hoặc máy móc. Do đó, người mắc hội chứng này được khuyên ở nhà trong một môi trường an toàn trong các đợt bùng phát.

Nguyên nhân chính xác của hội chứng Kleine-Levin vẫn chưa được biết rõ, nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng có thể do di truyền hoặc do một căn bệnh hoặc chấn thương gây tổn thương vùng dưới đồi, phần não chịu trách nhiệm điều chỉnh giấc ngủ. Một số trường hợp có thể được kích hoạt bởi nhiễm trùng, sử dụng chất, sang chấn đầu, gắng sức thể chất hoặc căng thẳng.

Trí nhớ của bệnh nhân trong các đợt bùng phát bị hạn chế. Họ có thể ăn và sử dụng nhà vệ sinh, nhưng do sự mệt mỏi cực độ, họ gặp khó khăn với các chức năng thể chất ngoài các hành vi cơ bản này.

Điều trị hội chứng Kleine-Levin bao gồm các loại thuốc như lithium, steroid và thuốc kích thích để giảm tần suất, thời gian và mức độ nghiêm trọng của các đợt bùng phát. Trị liệu thường được khuyến nghị cùng với các phương pháp điều trị này để giúp bệnh nhân kiểm soát các triệu chứng như ham muốn tình dục quá mức, lo lắng và trầm cảm.

Đối với những người quan tâm đến thông tin thêm về hội chứng Kleine-Levin, có thể tham khảo thêm tại Wikipedia hoặc các nguồn thông tin y học uy tín khác để có được kiến thức chính xác và cập nhật về tình trạng này.

Các bệnh lý và chấn thương ở mắt thường kích hoạt phản ứng của các tế bào miễn dịch trong cơ thể, trong đó tế bào trung tính đóng vai trò là tuyến phòng thủ đầu tiên. Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây do các nhà nghiên cứu tại Viện Mắt Flaum và Viện Neuroscience Del Monte thuộc Đại học Rochester thực hiện đã chỉ ra rằng võng mạc có phản ứng khác biệt so với nhiều loại mô khác.

Khi các tế bào cảm quang trong võng mạc bị tổn thương, các tế bào miễn dịch của não, gọi là microglia, sẽ được kích hoạt để phản ứng. Tuy nhiên, đáng chú ý là các tế bào trung tính không được huy động để hỗ trợ quá trình sửa chữa tổn thương, mặc dù chúng có hiện diện trong các mạch máu gần đó. Phát hiện này mang lại ý nghĩa quan trọng đối với hàng triệu người Mỹ đang phải đối mặt với tình trạng mất thị lực do mất tế bào cảm quang.

Sự tương tác giữa hai quần thể tế bào miễn dịch này là kiến thức cần thiết để xây dựng các liệu pháp mới. Để hiểu rõ hơn về sự phức tạp của các tương tác tế bào miễn dịch, các nhà nghiên cứu đã sử dụng công nghệ chụp ảnh quang học thích nghi. Đây là một loại camera được phát triển bởi Đại học Rochester, cho phép chụp ảnh các tế bào thần kinh và miễn dịch đơn lẻ bên trong mắt sống.

Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu đã tập trung vào võng mạc của chuột bị tổn thương tế bào cảm quang. Qua quá trình quan sát, họ đã phát hiện ra rằng mặc dù cả tế bào trung tính và microglia đều có mặt trong võng mạc, nhưng chỉ có các tế bào microglia phản ứng với chấn thương tế bào cảm quang. Đáng chú ý hơn, các tế bào microglia này không gọi các tế bào trung tính để hỗ trợ sửa chữa tổn thương tế bào cảm quang.

Các nhà nghiên cứu tin rằng phát hiện này cho thấy một loại cơ chế bảo vệ xảy ra trong chấn thương võng mạc. Cơ chế này dường như ngăn chặn sự xâm nhập của các tế bào miễn dịch có thể gây hại hơn là có lợi. Việc hiểu rõ hơn về cơ chế này có thể mở ra những hướng đi mới trong việc phát triển các liệu pháp điều trị cho các bệnh lý và chấn thương ở mắt.

Một nghiên cứu mới đây được công bố trên tạp chí Nature Communications đã đưa ra bằng chứng cho thấy đại dịch Covid-19 đã đẩy nhanh quá trình lão hóa não bộ, đặc biệt là ở người lớn tuổi, nam giới và những người gặp khó khăn về kinh tế. Qua việc phân tích các bản chụp não của 15.334 người trưởng thành khỏe mạnh, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng não bộ của những người này đã lão hóa nhanh hơn trung bình 5,5 tháng so với giai đoạn trước khi đại dịch bùng phát. Điều đáng chú ý là sự lão hóa nhanh hơn này xảy ra ngay cả ở những người không bị nhiễm bệnh.

Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc nhiễm SARS-CoV-2 có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thoái hóa thần kinh và suy giảm nhận thức ở người cao tuổi. Tuy nhiên, nghiên cứu này lại tập trung vào việc đánh giá tác động của giai đoạn đại dịch đối với quá trình lão hóa não bộ. Quá trình lão hóa não liên quan đến đại dịch rõ rệt nhất ở những người tham gia lớn tuổi và nam giới, những người được biết đến là dễ bị thay đổi thần kinh hơn khi bị căng thẳng so với phụ nữ. Ngoài ra, não bộ của những người gặp khó khăn, chẳng hạn như thất nghiệp, thu nhập thấp và sức khỏe kém, cũng lão hóa nhanh hơn so với những người tham gia khác.

Khi tiến hành đánh giá những người tham gia đã hoàn thành bài kiểm tra nhận thức ở cả hai lần chụp não, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng chỉ những người nhiễm SARS-CoV-2 mới có dấu hiệu suy giảm nhận thức, như giảm tính linh hoạt về tinh thần và tốc độ xử lý. Điều này cho thấy rằng tác động của đại dịch đối với sức khỏe não bộ có thể còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm cả tình trạng sức khỏe và kinh tế của mỗi cá nhân.

Các chuyên gia cho rằng cần phải tiến hành thêm nhiều nghiên cứu để tìm hiểu mối liên hệ nhân quả giữa đại dịch và lão hóa não bộ, cũng như để làm rõ cơ chế đằng sau tác động này. Tuy nhiên, nghiên cứu này đã nhấn mạnh tầm quan trọng của môi trường đại dịch đối với sức khỏe tâm thần và thần kinh. Tác động của đại dịch đối với sức khỏe não bộ có thể chưa đủ nghiêm trọng để ảnh hưởng đến độ nhạy bén về tinh thần, nhưng nó có thể có ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe não bộ nếu không được giải quyết.

Để giảm thiểu tác động tiêu cực của đại dịch đối với sức khỏe não bộ, các chuyên gia đề xuất rằng việc tìm hiểu và đưa ra những chỉ dẫn cụ thể về cách thức can thiệp là rất cần thiết. Những biện pháp can thiệp này có thể bao gồm các chương trình hỗ trợ tâm lý, cải thiện điều kiện kinh tế và tăng cường khả năng tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Qua việc hiểu rõ hơn về tác động của đại dịch đối với sức khỏe não bộ, chúng ta có thể xây dựng những chiến lược hiệu quả hơn để bảo vệ sức khỏe tâm thần và thần kinh của cộng đồng.