Các cuộc tấn công gần đây của phiến quân Houthi tại Biển Đỏ đã làm dấy lên lo ngại về nguy cơ leo thang xung đột khu vực và đe dọa nghiêm trọng an ninh hàng hải toàn cầu.

Ngày 6/7, Houthi tuyên bố tấn công và đánh chìm tàu chở hàng Magic Seas, một tàu mang cờ Liberia do công ty Hy Lạp vận hành. Một ngày sau, vụ tấn công tàu Eternity C cũng mang cờ Liberia và do công ty Hy Lạp vận hành, đã khiến hai thuyền viên thiệt mạng và con tàu bị hư hại nghiêm trọng. Những sự kiện này đánh dấu sự trở lại của Houthi trên mặt trận hàng hải sau gần 7 tháng tạm lắng.

Biển Đỏ là một trong những hành lang vận tải quan trọng nhất thế giới, kết nối châu Á, châu Phi và châu Âu qua kênh đào Suez, chiếm khoảng 12% thương mại toàn cầu, bao gồm dầu mỏ, hàng hóa và nguyên liệu thô. Các cuộc tấn công của Houthi không chỉ đe dọa an ninh hàng hải mà còn làm dấy lên lo ngại về nguy cơ leo thang xung đột khu vực, trong bối cảnh Trung Đông đang đứng trước lằn ranh của những cuộc đàm phán ngừng bắn tại Gaza và căng thẳng liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran.

Houthi, một nhóm phiến quân được Iran hậu thuẫn, tự coi mình là một phần của ‘Trục kháng chiến’ cùng với Hezbollah và Hamas, với mục tiêu đối đầu với Israel và các đồng minh phương Tây. Kể từ khi xung đột Gaza bùng nổ vào tháng 10/2023, Houthi đã tiến hành hơn 100 cuộc tấn công vào các tàu thương mại và quân sự ở Biển Đỏ, tuyên bố hành động này là để ủng hộ người Palestine và gây áp lực buộc Israel chấm dứt chiến dịch quân sự tại Gaza.

Các chuyên gia quốc tế cho rằng các cuộc tấn công mới đây của lực lượng Houthi đánh dấu sự thay đổi trong chiến thuật của nhóm này. Houthi đang áp dụng cách tiếp cận ngày càng tinh vi, kết hợp xuồng không người lái, tên lửa và UAV để tối đa hóa thiệt hại. Điều này cho thấy khả năng quân sự của Houthi đã được nâng cấp đáng kể, có thể nhờ sự hỗ trợ từ Iran.

Tác động kinh tế và an ninh toàn cầu của các cuộc tấn công này là rất nghiêm trọng. Các vụ tấn công đã gây gián đoạn nghiêm trọng thương mại toàn cầu, buộc nhiều công ty vận tải phải chuyển hướng đi vòng qua Mũi Hảo vọng, làm tăng chi phí và thời gian vận chuyển. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa mà còn gây áp lực lên chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế thế giới đang đối mặt với lạm phát và bất ổn năng lượng.

Trong bối cảnh các cuộc đàm phán ngừng bắn tại Gaza vẫn bấp bênh và mối quan hệ giữa Iran và phương Tây ngày càng căng thẳng, Biển Đỏ có thể trở thành chiến trường mới, nơi các lợi ích kinh tế, chính trị và quân sự va chạm. Cộng đồng quốc tế cần tìm cách giải quyết gốc rễ của xung đột, đặc biệt là tình hình tại Gaza, để ngăn chặn thảm họa lớn hơn.

Houthi đã đánh chìm tàu Eternity C ở Biển Đỏ, khiến 4 người chết và 15 thủy thủ mất tích. 6 người được cứu sau 24 giờ trôi dạt.

Lực lượng cứu hộ đã tìm thấy 6 thành viên thủy thủ đoàn còn sống sót trên Biển Đỏ sau khi phiến quân Houthi tấn công và đánh chìm một tàu thứ hai trong tuần này, trong khi số phận của 15 người khác vẫn chưa rõ ràng. Nhóm Houthi được Iran hậu thuẫn tuyên bố họ đang giam giữ một số thủy thủ.

Houthi nhận trách nhiệm về vụ tấn công được các quan chức hàng hải xác nhận đã khiến 4 trong số 25 người trên tàu Eternity C thiệt mạng, những người còn lại phải bỏ tàu. Eternity C chìm vào sáng thứ Tư sau khi bị tấn công trong hai ngày liên tiếp, theo nguồn tin từ các công ty an ninh tham gia chiến dịch cứu hộ.

6 thủy thủ được cứu đã lênh đênh trên biển hơn 24 giờ, các công ty này cho biết.

Phái bộ Mỹ tại Yemen cáo buộc Houthi bắt cóc nhiều thành viên còn sống sót trên tàu Eternity C và yêu cầu nhóm này lập tức thả người một cách an toàn và vô điều kiện.

“Hải quân Yemen đã phản ứng để cứu một số thành viên thủy thủ đoàn, chăm sóc y tế và đưa họ đến nơi an toàn”, người phát ngôn quân sự của Houthi tuyên bố trên truyền hình.

Houthi cũng công bố một đoạn video được cho là ghi lại vụ tấn công tàu Eternity C. Đoạn video này bao gồm âm thanh từ lực lượng hải quân Yemen yêu cầu thủy thủ đoàn sơ tán để được cứu hộ, kèm hình ảnh các vụ nổ trên tàu trước khi nó chìm. Reuters không thể xác minh độc lập đoạn âm thanh hoặc vị trí con tàu, nhưng đã xác nhận rằng đó là tàu Eternity C.

Nhóm Houthi cũng đã nhận trách nhiệm về một vụ tấn công tương tự vào Chủ nhật tuần trước, nhằm vào tàu Magic Seas. Toàn bộ thủy thủ đoàn trên tàu Magic Seas đã được cứu trước khi con tàu chìm.

Các vụ tấn công này đánh dấu sự trở lại chiến dịch của lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn, những kẻ đã tấn công hơn 100 con tàu từ tháng 11/2023 đến tháng 12/2024 nhằm thể hiện “tình đoàn kết với người Palestine”. Tháng 5 vừa qua, Mỹ đã bất ngờ đạt được thỏa thuận với Houthi, trong đó Washington đồng ý dừng chiến dịch không kích để đổi lại việc chấm dứt các cuộc tấn công tàu thuyền. Tuy nhiên, Houthi tuyên bố thỏa thuận này không bao gồm việc “tha” cho Israel.

Các hiệp hội vận tải biển hàng đầu, bao gồm Phòng Thương mại Hàng hải Quốc tế (ICS) và BIMCO, đã lên án vụ tấn công chết người này, đồng thời kêu gọi tăng cường an ninh hàng hải trong khu vực bằng một tuyên bố chung hôm thứ Tư.

“Các tàu này đã bị tấn công với sự thờ ơ tàn nhẫn đối với sinh mạng của những thủy thủ dân sự vô tội”, tuyên bố viết. “Thảm kịch này cho thấy sự cần thiết các quốc gia phải duy trì hỗ trợ mạnh mẽ để bảo vệ tàu thuyền và các tuyến hàng hải chiến lược”.

Tìm kiếm và cứu hộ

Tàu Eternity C và Magic Seas đều treo cờ Liberia và được vận hành bởi các công ty Hy Lạp. Dữ liệu phân tích hành trình hàng hải cho thấy một số tàu cùng công ty với hai tàu này từng ghé cảng Israel trong năm qua.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục tìm kiếm những người còn lại cho đến khi mặt trời lặn”, một quan chức thuộc công ty quản lý rủi ro hàng hải Diaplous (trụ sở tại Hy Lạp) tuyên bố.

Lực lượng hải quân Aspides của Liên minh châu Âu, đơn vị đang bảo vệ các tuyến vận tải biển ở Hồng Hải, đã xác nhận trong một thông cáo rằng sáu người đã được vớt lên từ biển.

Biển Đỏ, nằm dọc bờ biển Yemen, từ lâu đã là tuyến giao thương quan trọng đối với dầu mỏ và hàng hóa toàn cầu, nhưng lưu lượng tàu thuyền đã giảm mạnh kể từ khi các cuộc tấn công của Houthi bắt đầu.

Số lượng tàu đi qua eo biển Bab al-Mandab – cửa ngõ phía nam của Biển Đỏ dẫn đến vịnh Aden – đã giảm từ 43 tàu vào ngày 1/7 xuống còn 34 tàu ngày 6/7 và chỉ còn 30 tàu vào ngày 8/7, theo dữ liệu từ Lloyd’s List Intelligence.

Giá dầu đã tăng vào thứ Tư, duy trì ở mức cao nhất kể từ ngày 23/6, một phần do ảnh hưởng từ các vụ tấn công mới nhất ở Biển Đỏ.

Nhiều đợt tấn công liên tiếp

Tàu Eternity C lần đầu bị tấn công vào chiều hôm đầu tuần bằng thiết bị bay không người lái trên biển và súng phóng lựu (RPG) từ các xuồng cao tốc của phiến quân Houthi, theo các nguồn tin an ninh hàng hải. Các xuồng cứu sinh của tàu đã bị phá hủy trong cuộc tấn công này. Đến sáng thứ Ba, tàu bị nghiêng và trôi dạt.

Hai nguồn tin an ninh nói với Reuters rằng tàu đã bị tấn công lần thứ hai bằng thiết bị bay không người lái vào thứ Ba, buộc toàn bộ thủy thủ và lính bảo vệ phải bỏ tàu. Houthi vẫn ở lại con tàu cho đến rạng sáng thứ Tư, một nguồn tin cho biết.

Các xuồng nhỏ được phát hiện tại khu vực khi lực lượng cứu hộ tiến hành tìm kiếm.

Thủy thủ đoàn bao gồm 21 người Philippines và 1 người Nga. Ngoài ra còn có 3 nhân viên bảo vệ vũ trang, gồm một người Hy Lạp và một người Ấn Độ – sau đó đã được cứu sống.

Công ty điều hành tàu Eternity C là Cosmoship Management hiện chưa đưa ra xác nhận chính thức về số người chết hay bị thương. Nếu được xác nhận, bốn trường hợp tử vong được báo cáo sẽ là những ca thiệt mạng đầu tiên từ các vụ tấn công tàu ở Hồng Hải kể từ tháng 6/2024.

Hy Lạp hiện đang đàm phán với Arab Saudi – một quốc gia có ảnh hưởng lớn trong khu vực – liên quan đến sự cố nghiêm trọng này, theo các nguồn tin.

Trong vòng 48 giờ, nhóm vũ trang Houthi đã liên tiếp thực hiện hai cuộc tấn công và đánh chìm hai tàu hàng trên Biển Đỏ, bất chấp sự phản kháng tuyệt vọng từ các nhân viên bảo vệ trên tàu.

Cuộc tấn công đầu tiên diễn ra vào ngày 6/7, khi tàu Magic Seas treo cờ Liberia, chở phân bón và thép, di chuyển qua vùng biển gần Yemen để tới một cảng ở Thổ Nhĩ Kỳ. Các tay súng Houthi đã phát động cuộc tấn công, và nhân viên bảo vệ trên tàu đã gửi tín hiệu cầu cứu, báo rằng họ đang bị tấn công.

Nhiều tàu hàng đi qua Biển Đỏ đã thuê các công ty bảo vệ tư nhân triển khai nhân viên an ninh mang vũ khí đi cùng, kể từ khi Houthi gia tăng các cuộc tấn công nhắm vào các phương tiện ở khu vực này. Các bảo vệ được huấn luyện chuyên nghiệp nhưng thường chỉ được trang bị súng trường cá nhân.

Bốn hoặc năm xuồng cao tốc trang bị vũ khí đã lượn quanh con tàu lớn, sau đó tham gia vào một cuộc đấu súng với đội bảo vệ trên Magic Seas, trước khi sử dụng súng phóng lựu, tên lửa, và máy bay không người lái (UAV) để tấn công tàu.

Trong vòng 90 phút, đội xuồng tấn công đã tăng lên 7-8 chiếc. Đội bảo vệ đã bắn hạ 2 UAV, nhưng hai UAV khác cùng một tên lửa đã đánh trúng khoang hàng. Buồng máy bắt đầu ngập nước và thủy thủ đoàn không còn lựa chọn nào khác ngoài việc bỏ tàu. Toàn bộ thủy thủ đoàn sau đó được một tàu hàng đi ngang qua giải cứu và đưa đến Djibouti.

Video do Houthi công bố cho thấy, sau khi thủy thủ đoàn bỏ tàu, các thành viên nhóm vũ trang đã lên Magic Seas, cài thuốc nổ xung quanh thân tàu và kích nổ, nhấn chìm nó xuống đáy biển.

Mahdi al-Mashat, chủ tịch Hội đồng Chính trị Tối cao của Houthi, tuyên bố nhóm sẽ tiếp tục tấn công các tàu hàng có liên quan tới Israel cho đến khi xung đột Gaza kết thúc và các hạn chế về viện trợ nhân đạo cho khu vực được dỡ bỏ.

Một ngày sau, nhóm Houthi tiếp tục mở một cuộc tấn công mới vào Eternity C, một tàu hàng treo cờ Liberia nhưng thuộc sở hữu của Hy Lạp, tại một địa điểm cách nơi tấn công tàu Magic Seas chưa đầy 8 km và diễn ra theo cách thức tương tự.

Eternity C đang trên đường tới Arab Saudi thì bị nhiều xuồng vũ trang bao vây. Trên tàu lúc đó có 22 thành viên thủy thủ đoàn, chủ yếu mang quốc tịch Philippines, cùng ba nhân viên bảo vệ vũ trang, gồm hai người Ấn Độ và đội trưởng người Hy Lạp.

Trong hai giờ tiếp theo, những đòn tấn công liên tiếp bằng vũ khí hạng nặng của Houthi đã khiến hệ thống động cơ của tàu bị hỏng và buồng máy bị hư hại nghiêm trọng.

Một sĩ quan của Cosmoship Management, đơn vị vận hành tàu Eternity C, cho biết ông đã cố gắng kêu gọi hỗ trợ từ hải quân Anh và lực lượng đặc nhiệm hải quân châu Âu khi tàu bị tấn công. Tuy nhiên, ông được thông báo rằng không có tàu nào trong khu vực để hỗ trợ.

Ba thành viên đội bảo vệ trên tàu Eternity C đã cố gắng cầm cự, ngay cả khi Houthi sử dụng tên lửa và UAV để tấn công. Giao tranh kéo dài từ tối ngày 7/7 sang sáng hôm sau, khi đội bảo vệ của Eternity C hết đạn, buộc thủy thủ đoàn phải bỏ tàu. Houthi sau đó đã phóng nhiều tên lửa diệt hạm vào Eternity C, khiến nó chìm xuống đáy biển vào sáng 9/7.

Cosmoship ngay sau đó đã liên hệ với một công ty tư nhân để triển khai nỗ lực cứu hộ. Vào thời điểm bị tấn công, tàu có 25 người, gồm 22 thành viên thủy thủ đoàn và 3 nhân viên bảo vệ. 10 người được giải cứu trên biển, nhưng ít nhất 4 thành viên đã thiệt mạng trong cuộc tấn công và 11 người mất tích.

Houthi tuyên bố đã bắt một số thành viên thủy thủ đoàn của Eternity C. Phái bộ Mỹ tại Yemen cũng cho biết các thủy thủ đã bị Houthi bắt cóc và kêu gọi nhóm vũ trang nhanh chóng trả tự do cho họ.

Giới chuyên gia an ninh hàng hải cho biết hai cuộc tấn công mới của Houthi là hành động dữ dội nhất mà nhóm tiến hành kể từ khi bắt đầu nhắm mục tiêu tàu thuyền trên Biển Đỏ vào tháng 11/2023. Nhóm vũ trang tuyên bố họ tấn công tàu để bày tỏ đoàn kết với Hamas và người dân Palestine ở Gaza.

Cosmoship ngay sau đó đã liên hệ một công ty tư nhân để triển khai nỗ lực cứu hộ