Thời gian gần đây, những vụ việc ‘bắt cóc online’ tinh vi đã diễn ra, gây ra nhiều lo ngại về sự kết nối trong gia đình và hiểm họa từ thế giới ảo. Các đối tượng giả danh công an hoặc cơ quan chức năng để lừa gạt, yêu cầu nạn nhân dàn dựng kịch bản bắt cóc, tống tiền. Điều này đặt ra câu hỏi về cách chúng ta sử dụng và kiểm soát không gian mạng, đặc biệt là đối với lứa tuổi trẻ vị thành niên.

Thế giới mạng, nơi vốn được xem là không gian học tập, kết nối và giải trí, đang dần trở thành ‘vùng xám’ tiềm ẩn nhiều rủi ro khôn lường. Theo Báo cáo của Văn phòng Tổng Y sĩ Hoa Kỳ, năm 2023, có 95% thanh thiếu niên Mỹ từ 13-17 tuổi sử dụng mạng xã hội, trong đó hơn một phần ba dùng gần như liên tục. Điều này cho thấy mức độ phổ biến của mạng xã hội đối với thanh thiếu niên.

Tổ chức Common Sense Media của Mỹ cũng đưa ra số liệu năm 2025, khoảng 70% thanh thiếu niên Mỹ từng dùng AI (trí tuệ nhân tạo) để ‘trút bầu tâm sự’. Và hơn 30% nói rằng, họ chia sẻ chuyện nghiêm túc với AI còn hơn với người thật. Điều này cho thấy rằng, nhiều thanh thiếu niên đang tìm kiếm sự hỗ trợ và kết nối trên mạng xã hội hơn là từ những người xung quanh.

Tại Việt Nam, báo cáo của UNICEF – Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc – năm 2022 chỉ ra, 82% trẻ từ 12-13 tuổi và 93% trẻ từ 14-15 tuổi dùng Internet hàng ngày. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng cảnh báo thanh thiếu niên Việt Nam hiện dùng mạng xã hội trung bình 5-7 giờ mỗi ngày. Điều này cho thấy rằng, thanh thiếu niên Việt Nam cũng đang sử dụng mạng xã hội một cách rộng rãi.

Chuyên gia giáo dục, Phó Viện trưởng Viện Học tập suốt đời Tống Liên Anh chia sẻ, sự đứt gãy trong kết nối gia đình ở thời đại mạng bùng nổ như hiện nay không còn là chuyện hiếm. Chuyên gia Tống Liên Anh đưa ra lời khuyên trong vấn đề giáo dục ở gia đình: ‘Đôi khi, một bữa cơm không có điện thoại, một buổi tối đi bộ cùng nhau, hay chỉ là cùng con xem lại một bộ phim cũ cũng đủ tạo nên kết nối.

Tôi thường khuyên phụ huynh hãy học cách hỏi con về cảm xúc chứ đừng chỉ hỏi về điểm số hay thành tích. Một câu như ‘Hôm nay con có vui không?’, ‘Có điều gì làm con mệt không?’ tưởng đơn giản, nhưng lại có thể mở ra cánh cửa để cha mẹ bước vào thế giới tâm tư đầy bí mật và xáo trộn của trẻ một cách rất tự nhiên.

Chuyên gia giáo dục Tống Liên Anh cho rằng, thế giới mạng xã hội đang có sức hút lớn với trẻ. Trẻ sẵn sàng chia sẻ suy nghĩ với một người lạ trên mạng, chứ không phải bố mẹ. Mạng xã hội có nguy cơ tạo ra khoảng trống lớn giữa bố mẹ và con cái, đồng thời tạo ra chuỗi đứt gãy trong các mối quan hệ trong gia đình, khi các thành viên đều muốn dùng điện thoại, lướt mạng hơn là cùng nhau chuyện trò.

Để giải quyết vấn đề này, cần có sự tham gia và hỗ trợ của cả gia đình và xã hội. Phụ huynh cần tạo ra môi trường an toàn và cởi mở cho con cái, giúp chúng phát triển kỹ năng sử dụng mạng xã hội một cách an toàn và có trách nhiệm. Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng cần có biện pháp kiểm soát và ngăn chặn các hoạt động lừa đảo và bắt cóc online.

Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, gần đây đã lên tiếng cảnh báo về việc học sinh, sinh viên trở thành mục tiêu của các vụ lừa đảo ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Theo ông Hiếu, tâm lý của học sinh, sinh viên thường sợ quyền lực, nể danh tiếng và thiếu khả năng kiểm chứng thực tế, khiến các em dễ dàng trở thành nạn nhân của kẻ xấu khi đối mặt với những tình huống giả mạo.

Trong khoảng một tháng gần đây, đã xảy ra nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhắm vào học sinh, sinh viên với thủ đoạn giả mạo cán bộ công an, đe dọa ‘con mồi’ để buộc phải chuyển tiền. Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng kịch bản mồi dẫn như: ‘Em có liên quan đến một vụ án’, ‘Chúng tôi cần xác minh tài khoản của em có bị hacker lợi dụng hay không’, ‘Chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội’. Những lời đe dọa này thường đi kèm với giọng nói nghiêm nghị và từ ngữ chuyên môn, khiến nạn nhân rơi vào trạng thái hoảng loạn.

Thượng tá Hiếu phân tích, khi một người xưng danh công an, nói giọng nghiêm nghị, dùng từ chuyên môn, đe dọa về ‘hồ sơ’, ‘đường dây rửa tiền’, ‘có lệnh triệu tập’… thì nạn nhân lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn. Từ đó, các đối tượng lừa đảo sẽ đưa ra những yêu cầu như tải ứng dụng, gửi ảnh CCCD, thậm chí bỏ nhà ra đi để kiểm tra hoặc chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan.

Bên cạnh đó, Thượng tá Hiếu chỉ ra một số dấu hiệu nhận biết trẻ có thể đang bị kẻ xấu thao túng, như: sự thay đổi hành vi, cảm xúc và thói quen sử dụng thiết bị số; trẻ bắt đầu giấu diếm nội dung trò chuyện, đổi mật khẩu, lén lút nhắn tin về đêm… Những dấu hiệu này đòi hỏi sự quan tâm và cảnh giác từ phía phụ huynh và nhà trường.

Ông Hiếu cũng kiến nghị các phụ huynh hãy đồng hành cùng con thay vì kiểm soát cứng nhắc, còn nhà trường hãy chủ động giáo dục kỹ năng sống số như một môn học bắt buộc. Trong khi đó, cơ quan chức năng cần xây dựng kênh tiếp nhận tố giác thân thiện, dễ tiếp cận với học sinh, sinh viên, giúp các em có thể an tâm chia sẻ và nhận được sự hỗ trợ khi cần.

Luật sư Trần Tuấn Anh, Công ty luật Minh Bạch, cũng cho rằng, nhà trường và gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ học sinh, sinh viên khỏi những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Ông Tuấn Anh kiến nghị, gia đình cần dành thời gian quan tâm đến con cái nhiều hơn, không chỉ là kiểm soát thiết bị điện tử, mà quan trọng hơn là xây dựng sự tin tưởng, để khi có điều bất thường xảy ra, con cái sẵn sàng chia sẻ và hỏi ý kiến cha mẹ.

Từ góc độ của mình, luật sư Tuấn Anh cũng đề xuất các nhà trường cần trang bị kiến thức chuyên môn, cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo công nghệ cao vào trong các buổi sinh hoạt, tiết học. Điều này sẽ giúp học sinh, sinh viên có thể nhận biết và phòng tránh những thủ đoạn lừa đảo tinh vi đang ngày càng phổ biến.

Ngày 28/7, Bộ Công an đã phát đi cảnh báo về một hình thức lừa đảo mới, được gọi là “bắt cóc online”, một phương thức được đánh giá là khá tinh vi và nguy hiểm. Theo đó, các đối tượng lừa đảo có thể khiến nạn nhân bị khống chế, điều khiển như trong một vụ bắt cóc thật sự, mặc dù không có sự tiếp xúc trực tiếp.

Đối tượng mà thủ đoạn này nhắm vào chủ yếu là các học sinh, sinh viên và những người trẻ nhẹ dạ, cả tin. Bộ Công an cho biết, vào ngày 26/7, Công an xã Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh, đã ngăn chặn thành công một vụ lừa đảo với thủ đoạn “bắt cóc, tống tiền online”. Vụ việc liên quan đến một thiếu niên bị một nhóm người lạ gọi điện thông báo đang bị bắt cóc và yêu cầu gia đình chuyển khoản 250 triệu đồng để chuộc người.

Công an xã Thạch Hà đã nhanh chóng vào cuộc, phối hợp với các đơn vị khác để xác minh và tìm thấy cháu N, người bị lừa đảo, tại một khách sạn trên địa bàn. Cháu N cho biết đã bị một nhóm đối tượng gọi điện, tự xưng là công an và cáo buộc cháu liên quan đến đường dây rửa tiền. Các đối tượng yêu cầu cháu giữ bí mật, không thông báo với ai và thuê phòng khách sạn để “hợp tác điều tra”.

Bộ Công an phân tích, thủ đoạn lừa đảo này được dàn dựng bài bản qua 3 giai đoạn: gọi điện cho nạn nhân, tự xưng là cán bộ công an và đưa ra cáo buộc bịa đặt; tạo tâm lý hoảng loạn và yêu cầu giữ bí mật; ép nạn nhân rời khỏi nơi ở và cắt đứt liên lạc. Sau đó, các đối tượng sẽ dựng kịch bản giả và yêu cầu chuyển tiền.

Để phòng ngừa, Bộ Công an khuyến cáo học sinh, sinh viên và phụ huynh cần cảnh giác, tuyên truyền cho người thân và bạn bè về phương thức, thủ đoạn của loại tội phạm này. Cơ quan công an sẽ trực tiếp gửi giấy mời, giấy triệu tập hoặc gửi qua công an địa phương, không làm việc qua điện thoại và không yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng.

Người dân cần báo ngay cho cơ quan công an khi phát hiện các trường hợp có dấu hiệu lừa đảo. Bộ Công an cũng nhấn mạnh rằng, người dân cần nâng cao cảnh giác và không mắc bẫy của các đối tượng lừa đảo. Bất kỳ ai cũng có thể trở thành nạn nhân của thủ đoạn “bắt cóc online” nếu không có kiến thức và kinh nghiệm cần thiết.

Trong trường hợp cần thiết, người dân có thể liên hệ với cơ quan công an tại địa phương hoặc Bộ Công an để được hỗ trợ và tư vấn. Cùng với đó, người dân cũng có thể tìm hiểu thêm thông tin về các thủ đoạn lừa đảo trên cổng thông tin cảnh báo của Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao.

Thời gian gần đây, Công an thành phố Hồ Chí Minh đã triệt phá nhiều vụ ‘bắt cóc online’ – hình thức tội phạm mới và tinh vi. Nạn nhân bị các đối tượng xấu chi phối qua điện thoại và mạng internet mà không cần gặp mặt trực tiếp, dẫn đến tự cô lập và bị tống tiền. Xu hướng tội phạm này đang có tính chất tinh vi và nguy hiểm, đòi hỏi sự cảnh giác cao độ từ cộng đồng.

Thủ đoạn tinh vi của ‘bắt cóc online’

Ngày 24-7, một nam sinh viên ở phường Diên Hồng, quận 10, TP.HCM, nhận cuộc gọi từ người tự xưng là shipper. Ngay sau đó, đối tượng khác liên lạc qua Zalo, hù dọa nam sinh này liên quan đến việc buôn ma túy và rửa tiền, khiến em hoảng sợ nghe theo lời chúng. ‘Từ cuộc gọi video call gặp anh đội trưởng thì em được yêu cầu chuyển qua Zoom, và trong Zoom có 3 người gồm em và một anh được giới thiệu là bên công an, một anh bên viện kiểm sát khiến em càng tin những gì họ nói’, nam sinh kể lại. Từ đó, chúng bắt nạn nhân chuyển tiền, sau đó điều khiển em từ phường Diên Hồng đi nhiều nơi, rồi đến nhà nghỉ thuộc xã Củ Chi. Tại đây, chúng lừa lấy tài khoản mạng xã hội và số điện thoại người thân để tống tiền 150 triệu đồng.

Với thủ đoạn tương tự, ngày 25-7, nữ sinh viên từ Khánh Hòa cũng bị đối tượng giả danh công an cáo buộc liên quan rửa tiền, yêu cầu chuyển 150 triệu đồng để ‘chứng minh vô tội’. Các đối tượng điều nạn nhân đến khách sạn ở phường Hòa Hưng, buộc tự nhốt trong phòng. ‘Con tham gia cuộc gọi video call rồi một lát sau mấy chú đó nói cần kiểm tra cơ thể, nói con phải cởi hết đồ ra, hình như là có quay lại, vẫn là ở trong cuộc họp ở trong Zoom đó. Rồi sau đó mấy chú lấy video đó dọa bắt mẹ con gửi thêm tiền’, nữ sinh kể lại.

Giải cứu kịp thời

Vào tối 25-7, bà T. đến Công an phường Hòa Hưng trình báo về việc con gái là em Q. (sinh năm 2007) bị mất liên lạc, có dấu hiệu bị khống chế. Trước đó vài giờ, em Q. đang uống nước tại quán cà phê trên đường Hòa Hưng thì nhận điện thoại từ người lạ. Nghe xong, Q. đi đâu không rõ, sau đó mất liên lạc. Một người liên lạc với bà T. bằng tài khoản Zalo của Q., cho biết đã bắt cóc con bà, chuẩn bị đưa qua Campuchia, yêu cầu chuyển tiền chuộc. Quá hoảng sợ, bà T. chuyển 17 triệu đồng vào tài khoản ngân hàng của Q. Tiếp đó bà liên tiếp nhận cuộc gọi từ nhiều người lạ yêu cầu tiếp tục chuyển tiền, nên đến công an trình báo.

Theo Đội hình sự đặc nhiệm (Đội 2), Phòng cảnh sát hình sự, Công an thành phố Hồ Chí Minh, đến 19h cùng ngày, lực lượng chức năng đã phát hiện em Q. đang ở một mình trong khách sạn trên đường Trần Văn Đang. Làm việc với công an, nữ sinh cho biết nhận điện thoại từ người tự xưng là công an, nói thông tin cá nhân của Q. bị lộ, có người sử dụng để tạo tài khoản rửa tiền. Để chứng minh mình không liên quan tội phạm, Q. phải chuyển 150 triệu đồng. Do quá sợ hãi, Q. đã chuyển trước 10 triệu đồng. Đối tượng yêu cầu Q. phải giữ bí mật với mọi người, kể cả cha mẹ, phải di chuyển nhiều nơi, thuê khách sạn ở một mình.

Trung tá Nguyễn Hoàng Lâm, trưởng Công an phường Diên Hồng, cho biết: ‘Sau khi các vụ việc xảy ra, chúng tôi tổ chức tuyên truyền cho khu phố và các hệ thống chính trị trên địa bàn. Chính bản thân tôi cũng yêu cầu các trưởng khu phố, hệ thống chính trị cần tuyên truyền đây là thủ đoạn mới nhất của tội phạm’.

Cơ quan công an khuyến cáo học sinh, sinh viên cần thường xuyên cập nhật thông tin về các loại tội phạm trực tuyến, đồng thời nhà trường, gia đình phải quan tâm, hướng dẫn để các em có giải pháp đúng đắn khi gặp sự cố.

Dấu hiệu nhận biết của dạng thức lừa đảo ‘bắt cóc online’

Một thủ đoạn lừa đảo tinh vi đang gia tăng gần đây là gọi điện giả danh cơ quan chức năng để ‘bắt cóc online’ tinh thần nạn nhân. Các đối tượng thường tự xưng là công an, viện kiểm sát hoặc tòa án, thông báo rằng người nghe liên quan đến các vụ án ma túy, rửa tiền. Tiếp theo đó, chúng yêu cầu chuyển tiền để ‘chứng minh vô tội’ và đe dọa sẽ bắt giữ bí mật, không được thông báo cho gia đình hay người thân.

Thiếu tá Châu Thị Kim Ngọc, Phòng cảnh sát hình sự Công an TP.HCM, khuyến cáo: ‘Các em không làm gì sai thì không có gì phải sợ. Cơ quan công an không làm việc qua điện thoại, không yêu cầu chuyển khoản, không gửi lệnh bắt qua điện thoại. Hãy bình tĩnh, xử lý tự tin và báo ngay cho cơ quan công an gần nhất’.

Công an thành phố Hồ Chí Minh gần đây đã phát hiện và giải cứu nhiều trường hợp lừa đảo trực tuyến nhắm vào học sinh và sinh viên. Mặc dù nhiều nạn nhân có kiến thức về công nghệ, nhưng họ thiếu kỹ năng nhận biết các chiêu trò lừa đảo, dẫn đến việc rơi vào bẫy của những kẻ lừa đảo.

Một trường hợp điển hình gần đây là của sinh viên L.T.K.Y (sinh năm 2004, ngụ phường Bảy Hiền, thành phố Hồ Chí Minh). Y nhận được cuộc gọi điện thoại từ người tự xưng là nhân viên giao hàng Shopee, yêu cầu kết bạn trên Zalo. Sau đó, một người mặc đồng phục Công an đã gọi video qua Zalo, nói rằng Y liên quan đến một đường dây ma túy và rửa tiền. Người này yêu cầu Y cài đặt phần mềm ‘Zoom Workplace’ và đăng nhập bằng mã riêng để “làm việc nội bộ”. Trong quá trình “làm việc”, những kẻ lừa đảo đã biết Y muốn đi du học Mỹ và yêu cầu Y chuyển khoản tổng cộng hơn 800 triệu đồng vào tài khoản ngân hàng mà chúng chỉ định để “chứng minh tài chính”.

Những kẻ lừa đảo thường tiếp cận nạn nhân thông qua tin nhắn, cuộc gọi hoặc video call. Chúng thường giả danh là cán bộ Công an và nói rằng đang xử lý một vụ án liên quan đến nạn nhân, chẳng hạn như rửa tiền, buôn bán ma túy, gian lận tài chính… Qua đó, chúng cố gắng tạo ra sự hoang mang và sợ hãi trong tâm lý của người bị hại. Khi nạn nhân bắt đầu lo sợ, chúng sẽ yêu cầu người đó “hợp tác điều tra” bằng cách rời khỏi nơi ở, đến thuê một phòng khách sạn hoặc nhà nghỉ và ở yên một chỗ.

Thượng tá Lê Duy Sâm, Phó Trưởng phòng Cảnh sát hình sự, Công an thành phố Hồ Chí Minh, đã cảnh báo rằng học sinh, sinh viên và người trẻ cần trang bị cho mình kỹ năng nhận biết các chiêu trò lừa đảo và cảnh giác cao độ trước mọi yêu cầu bất thường qua mạng. Ông nhấn mạnh rằng đừng để “màn hình điện thoại” trở thành công cụ dẫn dắt cuộc đời bạn rơi vào tay kẻ xấu.

Công an thành phố Hồ Chí Minh đã giải cứu nhiều nạn nhân trong các vụ lừa đảo “bắt cóc online” và cảnh báo người dân cần cẩn thận khi nhận được các cuộc gọi hoặc tin nhắn lạ. Bất kỳ cuộc gọi nào mạo danh cán bộ Công an, Viện Kiểm sát, yêu cầu cài phần mềm, chuyển tiền hoặc thuê khách sạn… đều là lừa đảo. Do đó, người dân cần nâng cao cảnh giác và không nên thực hiện bất kỳ yêu cầu nào mà không xác minh rõ ràng.

Để phòng tránh các vụ lừa đảo, người dân có thể tìm hiểu thêm thông tin về các chiêu trò lừa đảo và cách phòng tránh trên các trang web chính thức của Công an thành phố Hồ Chí Minh hoặc các cơ quan chức năng khác. Tìm hiểu thêm về cách bảo vệ bản thân trước các vụ lừa đảo trực tuyến.

Ngoài ra, nếu bạn hoặc người thân của bạn trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo, hãy lập tức liên hệ với cơ quan Công an gần nhất hoặc gọi điện đến đường dây nóng của Công an thành phố Hồ Chí Minh để được hỗ trợ và giải quyết. truy cập trang web của Công an thành phố Hồ Chí Minh để biết thêm thông tin về các dịch vụ hỗ trợ.

Trong thời gian gần đây, tại thủ đô Hà Nội, nhiều vụ việc sinh viên từ các trường đại học trở thành nạn nhân của những kẻ lừa đảo. Chúng giả danh cơ quan Công an qua điện thoại để thực hiện hành vi lừa đảo. Không chỉ dừng lại ở đó, những kẻ này còn sử dụng thủ đoạn “bắt cóc online” hòng tạo áp lực buộc người thân của các nạn nhân phải chuyển tiền để “chuộc” con em mình.

Mới đây, tại phường Ô Chợ Dừa, thành phố Hà Nội, Công an địa phương đã kịp thời ngăn chặn một vụ lừa đảo. Trong vụ việc này, kẻ lừa đảo đã giả danh Công an để đe dọa một nữ sinh, nhằm thực hiện kế hoạch “bắt cóc online”. Rất may là lực lượng Công an đã nhanh chóng vào cuộc và ngăn chặn vụ việc một cách kịp thời.

Cụ thể, theo thông tin được chia sẻ, những kẻ lừa đảo thường nhắm vào sinh viên các trường đại học. Chúng sử dụng số điện thoại để liên hệ với các nạn nhân, sau đó giả mạo là cơ quan Công an để tạo niềm tin. Sau khi tạo được sự tin tưởng, chúng sẽ tiếp tục đưa ra những lời đe dọa và yêu cầu người thân của nạn nhân phải chuyển tiền để giải quyết các vấn đề mà nạn nhân gặp phải.

Với sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan Công an, nhiều vụ lừa đảo đã được ngăn chặn. Đồng thời, cảnh báo tới người dân, đặc biệt là giới trẻ, cần nâng cao cảnh giác trước những thủ đoạn lừa đảo trên không gian mạng. Việc trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để nhận biết và phòng tránh những loại tội phạm này là hết sức quan trọng.

Công an phường Ô Chợ Dừa đã kêu gọi người dân nếu gặp phải các tình huống tương tự cần bình tĩnh xử lý và liên hệ ngay với cơ quan Công an gần nhất để được hỗ trợ. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng đang tích cực điều tra để làm rõ các vụ việc và đưa những kẻ lừa đảo ra trước pháp luật.

Trước những thủ đoạn ngày càng tinh vi của tội phạm lừa đảo, ý thức của người dân trong việc đề phòng các hành vi lừa đảo là rất quan trọng. Nắm bắt được những thủ đoạn lừa đảo sẽ giúp người dân chủ động trong việc phòng tránh và giảm thiểu tối đa rủi ro gặp phải.