Sửa đổi Luật Đất đai – một đạo luật có ảnh hưởng sâu rộng đến hàng triệu người dân và hàng trăm tỷ USD đầu tư, đòi hỏi một mục tiêu tối thượng rõ ràng. Điều này đã được Trung ương Đảng chỉ rõ: đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, cần được quản lý minh bạch để đảm bảo lợi ích chung của toàn dân. Đất đai không thể là ‘sân chơi’ của đầu cơ hay công cụ tận thu ngân sách.
Một trong những điểm yếu của Luật Đất đai 2013 là cơ chế khung giá đất, dẫn đến giá đất do Nhà nước quy định thường chỉ bằng 20-30% giá thị trường. Điều này đã gây ra hơn 80% đơn thư khiếu nại đất đai. Luật mới cần có hướng giải quyết để bảng giá đất do địa phương xây dựng sát với giá thị trường, nhưng cần tránh việc lấy giá sốt đất làm cơ sở. Nếu không có cơ chế quản lý giá đất hiệu quả, tình trạng đầu cơ đất đai sẽ tiếp tục diễn ra, gây ra những hệ lụy lớn cho nền kinh tế và xã hội.
Chính sách tài chính đất đai cũng cần được xem xét lại. Việc truy thu bổ sung 5,4%/năm đối với tiền sử dụng đất chưa nộp đang khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn. Với hơn 2.887 dự án vướng mắc liên quan đất đai, tổng vốn hơn 235 tỷ USD, việc áp mức truy thu như trên có thể dẫn đến những hệ lụy lớn. Nhiều doanh nghiệp có thể mất khả năng sinh lời, thậm chí phải giải thể hoặc phá sản. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến nền kinh tế mà còn tác động tiêu cực đến đời sống của hàng triệu người dân.
Ngân sách có thể bội thu từ đất đai, nhưng nếu đất đai chỉ phục vụ mục đích này, thì lợi ích kinh tế đó là ngắn hạn và thiếu bền vững. Giá đất cần được tiếp cận từ góc độ công lý, đảm bảo không để Nhà nước thất thu thuế, không làm doanh nghiệp mất khả năng sinh lời, và không để người dân mất cơ hội có nhà. Một chính sách đất đai hợp lý cần đảm bảo sự cân bằng giữa lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
Thay vì thu truy thu, nên đánh thuế lũy tiến vào sở hữu đất đai. Doanh nghiệp đề nghị bỏ quy định truy thu 5,4% trong lần sửa đổi sắp tới của Nghị định 103. Điều này có thể giải phóng hàng trăm dự án và khơi thông hàng tỷ USD. Việc đánh thuế lũy tiến vào sở hữu đất đai sẽ giúp hạn chế tình trạng đầu cơ đất đai, đồng thời tăng thu ngân sách một cách bền vững.
Sửa Luật Đất đai không thể chỉ là bản vá. Đây là lúc cần tái thiết toàn diện hệ thống quản trị đất đai, với triết lý cốt lõi là đất đai phục vụ phát triển công bằng, bền vững và vì lợi ích chung của toàn dân. Cần có một hệ thống quản trị đất đai minh bạch, công bằng và hiệu quả, đảm bảo rằng đất đai được sử dụng đúng mục đích, tránh lãng phí và thất thoát. Từ đó, đất đai sẽ trở thành một nguồn lực quan trọng cho phát triển kinh tế – xã hội, góp phần xây dựng một đất nước giàu mạnh và bền vững.
