Logistics xanh – Cơ hội và Thách thức cho Doanh nghiệp Việt Nam
Logistics xanh không chỉ là mục tiêu dài hạn mà còn là cơ hội hiện hữu để doanh nghiệp vươn lên trong bối cảnh toàn cầu chuyển dịch sang phát triển bền vững. Điều này được Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công nhấn mạnh tại diễn đàn ‘Logistics xanh – Sức bật trong biến động’ ngày 11/7.
Theo ông Công, những tiêu chuẩn ESG, Net Zero, thuế biên giới carbon… đang dần trở thành hàng rào kỹ thuật buộc doanh nghiệp phải chuyển đổi để tồn tại. “Vì vậy, logistics xanh không còn là lựa chọn, mà là điều kiện sống còn cho doanh nghiệp Việt Nam trong chiến lược phát triển bền vững toàn cầu”, ông nói.
Ông Công dẫn khảo sát của Hội đồng doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững thuộc VCCI cho thấy các chuỗi cung ứng toàn cầu đặt yêu cầu ngày càng cao với việc xanh hóa toàn bộ các mắt xích, gồm thiết kế, vận hành, thu mua, logistics và xử lý chất thải.
Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) cũng chỉ ra thách thức với Việt Nam khi tiếp cận thị trường EU là chính sách chưa rõ ràng, hạ tầng thiếu đồng bộ. Tuy vậy, ông cho rằng Việt Nam đang có cơ hội vàng để đầu tư vào hệ thống logistics hiện đại, hiệu quả và bền vững.
Logistics, vận tải là lĩnh vực phát thải lớn, đặc biệt ngành vận tải biển đang sử dụng và tiêu thụ lượng lớn nhiên liệu. Theo yêu cầu của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO), nhiên liệu sử dụng phải góp phần giảm phát thải carbon, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào 2050.
Thực tế, logistics xanh là một trong những trụ cột của Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050. Quyết định 882 của Thủ tướng xác định logistics là 1 trong 18 chủ đề trọng tâm của Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh. Trong đó, chuyển dịch năng lượng xanh trong lĩnh vực giao thông vận tải là bước đi tiên phong.
Ông Trần Thanh Hải, Phó cục trưởng Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cho rằng logistics xanh chính là ‘lá chắn kinh tế’ giúp doanh nghiệp chống chọi với biến động giá vận tải, chi phí nhiên liệu, đáp ứng các yêu cầu mới về thuế carbon từ thị trường EU.
Tuy nhiên, ông Hải cũng thừa nhận doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn gặp khó do hạ tầng chưa đồng bộ, chi phí đầu tư lớn và thiếu đội ngũ chuyên gia chuyển đổi xanh.
Để chuyển đổi năng lượng xanh, ông Hải cho rằng các phương tiện vận chuyển phải sử dụng năng lượng điện tái tạo, hydrogen, LNG. Doanh nghiệp cũng được khuyến khích chuyển đổi phương tiện sang đường thủy, đường sắt có năng lực vận tải lớn. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần tối ưu quy trình thông qua việc vận tải quy mô lớn hơn, giảm chạy rỗng, xây dựng kho, cảng thông minh.
Còn theo Chủ tịch VCCI, cơ quan này xây dựng Bộ chỉ số doanh nghiệp bền vững (CSI) nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tự đánh giá ‘sức khỏe phát triển bền vững’. Từ đó, họ có thể xây dựng kế hoạch hành động, cải thiện điểm yếu và thu hút đầu tư hiệu quả.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Yap Kwong Weng, CEO Vietnam SuperPort, cho rằng điều cốt lõi hiện nay là mô hình logistics tích hợp đa phương thức cần được thúc đẩy. Song song, nhà điều hành cần xây dựng hành lang chính sách và tài chính bền vững để hỗ trợ doanh nghiệp thực thi chuyển đổi thực chất.
Vietnam SuperPort đang triển khai một mô hình mới tại Việt Nam, tích hợp nhà ga hàng hóa hàng không, kho ngoại quan, kho thường và các giải pháp giao thông kết nối xuyên biên giới. Theo ông Yap, mô hình này chưa phổ biến trong khu vực nhưng có tiềm năng tạo ra ‘lợi thế cơ cấu’ cho Việt Nam trong chuỗi cung ứng quốc tế.
‘Chúng tôi không đi theo hướng khu công nghiệp đại trà, mà tập trung vào tối ưu hóa tài sản hiện hữu để tăng hiệu suất vận hành’, ông nói. Ví dụ, hệ thống hướng tới kết nối xuyên quốc gia, với các tuyến vận tải chạy từ Trung Quốc qua cảng Hải Phòng, tạo ra lợi thế chiến lược trong mạng lưới khu vực.
