Sau hơn hai năm triển khai thực hiện Đề án “Huế – Kinh đô áo dài”, thành phố Huế đã tạo nên những hiệu ứng và sức hút tích cực về dự án văn hóa lớn này. Năm 2025 đánh dấu chặng đường đầu tiên của tầm nhìn đến năm 2030 trên hành trình triển khai Đề án với những mục tiêu cụ thể đã đề ra. Để đánh giá về hiệu quả và định hướng của đề án, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với TS Phan Thanh Hải, Uỷ viên Hội đồng Di sản Văn hóa Quốc gia, Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao Thành phố Huế.
TS. Phan Thanh Hải cho rằng trang phục truyền thống là một biểu tượng giàu tính biểu cảm của bản sắc văn hóa dân tộc. Áo dài Việt Nam – đặc biệt là áo dài ngũ thân truyền thống – không chỉ tôn vinh vẻ đẹp hình thể mà còn phản ánh hệ giá trị văn hóa, đạo đức và triết lí sống của người Việt. Khi một người Việt Nam khoác lên mình chiếc áo dài, đó không chỉ là việc mặc một trang phục, mà là sự tiếp nối một dòng chảy văn hóa lâu đời. Chính vì vậy, áo dài Việt Nam, mà cụ thể là áo dài Huế, hoàn toàn có thể được xem như một “sứ giả văn hóa”, có sức mạnh truyền thông vượt qua biên giới quốc gia.
Trong các sự kiện giao lưu văn hóa quốc tế, nhiều người nước ngoài đã nhận diện Việt Nam ngay lập tức qua hình ảnh chiếc áo dài. Giống như khi nhắc đến Nhật Bản là kimono, Hàn Quốc là hanbok… thì Việt Nam là áo dài. Đó là một niềm tự hào không nhỏ, và là cơ sở quan trọng để chúng ta đưa áo dài vào các chiến lược quảng bá văn hóa quốc gia.
TS. Phan Thanh Hải cũng chia sẻ về giá trị lịch sử, văn hóa, thẩm mĩ và sức hút đặc biệt của áo dài Huế. Áo dài Huế có lịch sử phát triển lâu đời, gắn bó mật thiết với triều Nguyễn – triều đại quân chủ cuối cùng trong lịch sử Việt Nam. Các mẫu áo ngũ thân cao cấp dù tay chẽn, tay rộng, hay áo Nhật Bình của phụ nữ… vốn là trang phục trong chốn cung đình và các tầng lớp trí thức, quan lại, mệnh phụ phu nhân.
Đề án “Huế – Kinh đô áo dài” đã đạt được nhiều kết quả tích cực sau hơn hai năm triển khai. Tri thức may và mặc áo dài Huế được ghi danh là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia (2024). Nhiều nội dung thuộc Đề án như hoạt động trải nghiệm, quảng bá, phổ biến áo dài… được tổ chức thường xuyên, liên tục.
Để hiện thực hóa Đề án đến năm 2030, TS. Phan Thanh Hải cho rằng cần tập trung vào bốn nhóm giải pháp trọng tâm: thể chế hóa chính sách, thiết chế văn hóa, giáo dục và truyền thông, kết nối du lịch.
Phong trào mặc áo dài truyền thống ở Huế đang thu hút đông đảo giới trẻ. TS. Phan Thanh Hải cho rằng đây là hiệu ứng tích cực có định hướng, không phải chỉ mang tính phong trào. Điều đáng quý là giới trẻ đã bắt đầu đồng hành với di sản, không chỉ qua việc mặc áo dài mà còn qua hoạt động nghiên cứu, tái hiện, phục dựng.
Về việc công nhận áo dài là quốc phục, TS. Phan Thanh Hải cho rằng đây là một đề xuất có lí, nhưng cần cân nhắc thấu đáo. Áo dài – đặc biệt là áo dài nữ – đã gần như trở thành biểu tượng quốc gia rồi. Tuy nhiên, để định chế áo dài là quốc phục, nhất là trong các lễ tân cấp cao, thì cần có một quá trình nghiên cứu, thử nghiệm, và đồng thuận rộng rãi.
