Mới đây, vụ việc Công ty TNHH Tổ chức sự kiện An Phát Đạt (Hà Tĩnh) bị xử phạt 25 triệu đồng vì mời nhân vật mạng Thông ‘Soái Ca’ biểu diễn trong chương trình ca nhạc đã đặt ra nhiều câu hỏi về giới hạn giữa nghệ thuật và sự câu khách rẻ tiền. Sự kiện này không chỉ đơn thuần là một vụ việc vi phạm hành chính mà còn là một hồi chuông cảnh tỉnh về xu hướng lệch chuẩn văn hóa đang len lỏi vào đời sống nghệ thuật biểu diễn tại Việt Nam.
Chương trình ‘Âm vang Sông La’ được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) Hà Tĩnh chấp thuận với 10 tiết mục. Tuy nhiên, đơn vị tổ chức đã tự ý mời hai hiện tượng mạng, trong đó có Thông ‘Soái Ca’, để giao lưu và hát ba ca khúc hoàn toàn nằm ngoài kịch bản. Lý do được đưa ra là để ‘thu hút khán giả’. Sự lựa chọn này phản ánh một thực tế đáng lo ngại: một số đơn vị đang coi sân khấu nghệ thuật – vốn là không gian để giới thiệu tác phẩm, tôn vinh giá trị thẩm mỹ – thành nơi chạy theo trào lưu, lấy sự hiếu kỳ thay thế tiêu chí nghệ thuật.
Hiện tượng ‘bắt trend’ bằng nhân vật mạng để câu kéo khán giả là con dao hai lưỡi. Khi sân khấu đánh mất tiêu chí nghệ thuật, nó không chỉ làm giảm uy tín của đơn vị tổ chức mà còn kéo lùi gu thưởng thức của công chúng, đặc biệt là giới trẻ. Sức lan tỏa của mạng xã hội tạo ra những nhân vật có lượng theo dõi lớn, không ít người trong số đó nổi lên nhờ ngoại hình khác thường, hành vi gây cười, phát ngôn ngôn tình sến sẩm… hơn là nhờ tài năng.
Thông ‘Soái Ca’ là một ví dụ. Khi những nhân vật này được đưa lên sân khấu chính thống mà không có sự chọn lọc, điều được gieo vào nhận thức của giới trẻ không còn là nghệ thuật mà là sự tò mò giải trí đơn thuần. Dần dần, giá trị ảo sẽ lấn át giá trị thật, chuẩn mực về tài năng và cống hiến bị thay thế bằng độ ‘hot’. Đây chính là nguy cơ làm méo mó thẩm mỹ công chúng, tạo ra một ‘văn hóa ăn liền’ mà trong đó mọi thứ đều được quyết định bởi lượng tương tác thay vì chất lượng nghệ thuật.
Quyết định xử phạt Công ty TNHH Tổ chức sự kiện An Phát Đạt cho thấy cơ quan quản lý đã kịp thời can thiệp, khẳng định ranh giới pháp lý. Song, câu chuyện không dừng ở một biên bản xử phạt. Nó đặt ra yêu cầu phải rà soát lại cơ chế quản lý và nâng cao vai trò giám tuyển nghệ thuật. Trách nhiệm không chỉ thuộc về doanh nghiệp tổ chức sự kiện mà còn là của ngành văn hóa, của cộng đồng nghệ sĩ và khán giả.
Trong bối cảnh mạng xã hội đang chi phối mạnh mẽ hành vi giải trí, nghệ thuật biểu diễn cần một hàng rào chất lượng. Không phủ nhận sức hút của các nhân vật mạng, nhưng cần đặt họ đúng vị trí, đúng không gian và đúng mục đích. Một chương trình nghệ thuật, nhất là do cơ quan quản lý cấp phép, phải bảo đảm tiêu chí về chất lượng nội dung, thẩm mỹ và tính định hướng.
Sân khấu nghệ thuật là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, chứ không phải sàn diễn cho những trò gây cười nhất thời. Vụ việc ở Hà Tĩnh cần được nhìn nhận như một cảnh báo: nếu không kịp thời điều chỉnh, chúng ta sẽ phải chứng kiến sự xuống cấp trong đời sống văn hóa, nơi mà ‘hiện tượng mạng’ chiếm chỗ của nghệ sĩ đích thực.
