Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM – Một dự án đầy tham vọng đã bị bỏ dở vì lý do tuổi hưu. TS Nguyễn Quốc Bình, một chuyên gia hàng đầu về nghiên cứu chuyển nạp gene trên cây trồng tại Đại học Laval, TP Québec, Canada, đã quyết định bán hết tài sản và trở về Việt Nam vào năm 2004 theo lời mời của lãnh đạo thành phố Hồ Chí Minh. Mục tiêu của ông là xây dựng một Trung tâm Công nghệ Sinh học hiện đại, mang tầm quốc tế và không bị lạc hậu sau 20 năm.
'%20%2F%3E%3C%2Fsvg%3E "Chuyên gia gene Canada: Sự quyết tâm của lãnh đạo là chìa khóa thành công")
Sau gần 10 năm xây dựng, Trung tâm Công nghệ Sinh học đầu tiên tại thành phố Hồ Chí Minh đã được thành lập với tổng kinh phí đầu tư lên tới 100 triệu USD. Trung tâm này đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, nghiên cứu và đăng ký bản quyền hàng loạt công trình phục vụ ngành nông nghiệp, thủy sản và sản xuất thuốc. Tuy nhiên, khi Trung tâm đang trên đà phát triển, TS Nguyễn Quốc Bình đã phải về hưu theo luật vào năm 2014, ở tuổi 60.
TS Nguyễn Quốc Bình cho rằng sự quyết tâm và hỗ trợ toàn diện của lãnh đạo thành phố là yếu tố then chốt giúp Trung tâm được thành lập. Tuy nhiên, do cơ chế và thể chế hiện hành, ông đã không thể tiếp tục phát triển Trung tâm. Ông hy vọng vào sự nghiêm túc và quyết tâm thực sự từ những người lãnh đạo thành phố trong việc tái thiết và phát triển Trung tâm.
TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, cũng có quan điểm tương tự. Ông cho rằng để thu hút nhân tài từ nước ngoài trở về, cần có một thể chế phát triển nhân tài, chứ không chỉ là chính sách thu hút nhân tài. Thể chế này cần đảm bảo 3 tiêu chí quan trọng: Trao quyền cho người có năng lực thực sự; Trao cơ chế linh hoạt để họ được thử nghiệm, được sai và được sửa đổi; Trao niềm tin để họ dám dấn thân và vượt qua sự trì trệ, kìm hãm.
Ông Dũng cũng nhấn mạnh rằng nếu nhân tài vẫn bị ràng buộc bởi các quy trình cứng nhắc, nếu quyết định của họ luôn phải xin ý kiến tập thể và nếu họ không được bảo vệ khỏi những rủi ro thể chế khi đổi mới, thì không có lý do gì để họ ở lại hoặc cống hiến hết mình. Cải cách thể chế nhân tài phải là một phần quan trọng trong cải cách thể chế quốc gia. Nếu không có tư duy chiến lược và quyết tâm thể chế như vậy, thì mọi chương trình dù tốt đến mấy cũng chỉ là giải pháp tạm thời, không thể tạo nên bước ngoặt thật sự.
Có thể thấy, việc xây dựng và phát triển một trung tâm công nghệ sinh học đòi hỏi sự đầu tư nghiêm túc, lâu dài và một thể chế hỗ trợ mạnh mẽ. Việc bỏ dở dự án Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM là một mất mát lớn cho nền khoa học và công nghệ của Việt Nam.
